یکی از انواع ارزشمند دانش، دانش مشتری است. مدیریت دانش مشتری تلفیقی از مدیریت دانش(KM) و مدیریت ارتباط با مشتری(CRM) است. با استفاده از تلفیق و یکپارچهسازی مدیریت دانش و مدیریت ارتباط با مشتری، سازمانها قادر خواهند بود تا نیازهای مشتریان خود و نیز رفتار آنها را پیشبینی کنند. پیشبینی نیازها و رفتار مشتری منجر به توسعه مستمر نوآوری و توسعه محصولات و خدمات جدید خواهد شد که در نتیجه، بهبود عملکرد سازمانی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین مدیریت دانش مشتری میتواند برای سازمان بسیار مفید واقع شود.
دانش مشتری
سازمانها میتوانند دانش را از منابع متعددی کسب کنند. علاوه بر منابع درونسازمانی، منابع خارج از سازمان نیز نقش حائز اهمیتی در کمیت و کیفیت دانش سازمان خواهد داشت. منابع خارج سازمانی شامل مشتریان، عرضهکنندگان، رقبا و شرکای تجاری است. یکی از منابع خارجی باارزش برای سازمان، دانش مشریان است. آنچه که مورد توجه مشتری است و آنچه که در ذهن او قرار دارد، نوعی دانش نهان ارزشمند محسوب میشود. سرمایه دانشی مشتری، جزئی از سرمایههای فکری سازمان است. در اقتصاد دانشبنیان، دانش مشتری به عنوان یک مولفه مهم مورد توجه قرار میگیرد. در حال حاضر بیشتر شرکتهایی که خود را مشتریمحور میدانند، توجه بسیاری به مشتریان خود به عنوان یک منبع دانشی دارند.
دانش مشتری ترکیبی از تجربه، ارزش، اطلاعات و دیدگاههای مشتری است که در حین فرآیند معامله و مبادله بین او و شرکت مورد نیاز بوده و تولید میشود. در یک دستهبندی کلی، دانش مربوط به مشتریان یک سازمان به ۳ دسته تقسیم میشود. این ۳ دسته عبارتاند از:
- دسته اول، تجربیات مشتری است. یکی از منابعی که سازمان میتواند از آن استفاده نماید، تجربیات مشتریان خود است. کسب تجربه و دیدگاه مشتری هنگام استفاده از یک محصول یا خدمت، میتواند منجر به بهبود و توسعه آن شود.
- اطلاعات مشتری، دسته دوم از این تقسیمبندی است. منظور از اطلاعات مشتری، کسب اطلاعاتی در مورد سوابق مشتریان، انگیزههای آنها، انتظارات، نیازها و سلیقه آنها در مورد محصولات و خدمات است.
- دسته سوم از این تقسیمبندی، دانشی است که برای پشتیبانی از مشتری تهیه میشود. ارائه این نوع دانش به مشتری، منجر به ارتقای تجربه مشتری از محصولات و خدمات سازمان خواهد شد. در واقع این دانش مربوط به ارائه اطلاعاتی در خصوص محصولات و خدمات به مشتری است.
مدیریت دانش مشتری(CKM)
مدیریت دانش مشتری به عنوان یکی از ابزارهای سازمان در جهت کسب مزیت رقابتی شناخته میشود. همانگونه که پیشتر مطرح شد، مدیریت دانش مشتری(CKM) تلفیقی است از مدیریت دانش(KM) و مدیریت ارتباط با مشتری(CRM). فرایند مدیریت دانش مشتری عبارت است از اکتساب، ذخیرهسازی، سازماندهی، به اشتراکگذاری و ترویج دانش موجود در ذهن مشتریان به نفع سازمان یا شرکت و به نفع مشتری. مدیریت دانش مشتری، شامل کسب و مدیریت هر سه دسته دانش مطرح شده در بالا است.
فرایند مدیریت دانش مشتری شامل سه مرحله اصلی “اکتساب دادهها و اطلاعات مشتری”، “پردازش و تولید دانش” و نیز “گسترش و استقرار دانش مشتری” میباشد. CKM در واقع شامل استفاده از ابزارها و تکنیکهای مدیریت دانش، جهت حمایت از تبادل دانش بین سازمان و مشتریان و نیز اتخاذ تصمیمات مناسب است.
اهداف مدیریت دانش مشتری
هدف اصلی از بهکارگیری مدیریت دانش مشتری، همکاری سازمان با مشتریان خود برای ایجاد ارزشهای مشترک است. علاوه بر این، با توجه به منابع تخصصی و نظرات متخصصان، میتوان اصلیترین اهداف مدیریت دانش مشتری را شامل موارد زیر دانست:
- تسهیم دانش؛
- پرورش همکاری دو جانبه؛
- یادگیری و بهبود مستمر سازمان؛
- بهبود کیفیت تصمیمگیریهای سازمانی؛
- حمایت از نوآوری و ایجاد ایدههای جدید در سازمان؛
- تسهیل فرایندهای جستجو و استفاده از منابع دانشی و تخصصی سازمان؛
- درک ارزش داراییهای فکری سازمان و افزایش میزان بهکارگیری و اثربخشی آنها.
- مستندسازی تجربیات مشتریان و کاربردی نمودن آنها در زمان و مکان مورد نیاز برای فرد متقاضی؛
ضرورت مدیریت دانش مشتری
در گذشته، بسیاری از سازمانها بر پژوهش و توسعه درونسازمانی متمرکز بودند و اصطلاحا “نوآوری بسته” داشتند. به این معنی که اگر ایده نوینی در سازمان شکل میگرفت، صرفا مبتنی بر اطلاعات و دانش و استفاده از منابع دانشی درون سازمان بود. اما در سالهای اخیر فضای نوآوری متحول شده و روند همکاریها در نوآوری، به خارج از مرزهای سازمان نیز کشیده شده است. برای توصیف روند تحولات اخیر در نوآوریهای سازمانی، عبارت “نوآوری باز” به کار گرفته شد. تمرکز بر این شکل جدید از نوآوری، بیانگر این مسئله است که عملکرد توسعه محصول و خدمات دیگر نمیتواند تنها توسط تحقیق و توسعه درونی تعیین شود؛ بلکه نیازمند مشارکت طیف وسیعی از ذینفعان بیرون از سازمان، از جمله مشتریان است. به همین دلیل برقراری تعامل مفید با مشتریان و کسب دانش آنها، به شدت میتواند در توسعه خدمات و محصولات سازمان و موفقیت در رقابت، موثر واقع شود. بنابراین مدیریت دانش مشتری میتواند ابزاری کارآمد در توسعه فعالیتهای یک سازمان باشد.